Eeuwenlang hebben mensen verschillende methoden en praktijken onderzocht om manieren te vinden om hun bewustzijn te verruimen en zichzelf en de wereld om hen heen beter te begrijpen. Eén manier om dit te bereiken is door jezelf in verschillende toestanden te brengen die je in staat stellen om je waarneming te veranderen en nieuwe niveaus van bewustzijn te ervaren.
Een praktijk die al duizenden jaren wordt gebruikt om het bewustzijn te veranderen is het consumeren van psychoactieve stoffen, waaronder Psilocybe paddenstoelen, die psilocybine bevatten.
Vandaag nodig ik je uit op een magische reis naar een tijd waarin mensen heilige paddenstoelen gebruikten, die de Azteken Teonanácatl noemden – ‘lichaam van de goden’.
Paddenstoelen waarvan wij moderne mensen nu pas de ware effecten beginnen te ontdekken.
Wat weten we over psilocybine?
Psilocybine werd geïdentificeerd en geïsoleerd door de Zwitserse chemicus Albert Hofmann in 1958. Hallucinogene paddenstoelen die psilocybine bevatten groeien over de hele wereld, maar het grootste aantal en de grootste variëteit aan soorten wordt gevonden in Mexico. Er groeien meer dan een dozijn soorten Psilocybe in Europa, maar psychedelische effecten zijn slechts bij een paar soorten aangetoond, waaronder: Psilocybe semilanceata (komt veel voor in Europa), Psilocybe bohemica (een zeldzame soort die in Europa voorkomt), Psilocybe azurescens (komt van nature alleen voor in Noord-Amerika, langs de Pacifische kust) en Psilocybe cyanescens (komt van nature voor in Noord-Amerika en West- en Midden-Europa).
De meest herkenbare Psilocybe paddenstoel is ongetwijfeld de Psilocybe Cubensis, die vooral populair is geworden door het gemak waarmee hij thuis gekweekt kan worden.
Psilocybine zelf is geen psychoactieve stof. Alleen in het menselijk lichaam wordt het omgezet in psilocine, de werkzame stof die verantwoordelijk is voor perceptuele, cognitieve en affectieve veranderingen, waardoor een staat van veranderd bewustzijn ontstaat. De verbindingen in Psilocybe paddenstoelen vertonen een structurele gelijkenis met serotonine en werken voornamelijk door agonistische (prikkelende) effecten op serotonine 5-HT2A receptoren.
In het lichaam is psilocine gelijkmatig verdeeld, maar het hoopt zich in grotere hoeveelheden op in de lever en de bijnieren. Daarnaast is ontdekt dat de stof zich ophoopt in specifieke gebieden van de hersenen, zoals de neocortex, hippocampus en thalamus, en invloed heeft op leren, geheugen en emotionele controle.
Psylocybine heeft vergelijkbare eigenschappen als LSD, maar is veel zwakker. Het veroorzaakt geen lichamelijke afhankelijkheid, maar kan wel leiden tot psychologische afhankelijkheid. Psylocybine is een stof met een lage toxiciteit, relatief veilig voor de gezondheid en heeft een groot therapeutisch potentieel.
Heilige paddenstoelen in de oudheid
Het gebruik van psychoactieve stoffen is een manier om het bewustzijn te veranderen om te genezen en mystieke toestanden te bereiken.
Het induceren van een bewustzijnsverandering komt veel voor bij inheemse gemeenschappen, waarin de praktijken van sjamanistische genezers een belangrijke rol spelen. Dergelijke geritualiseerde bewustzijnsveranderende praktijken zijn kenmerkend voor jager-verzamelaar samenlevingen, waartoe nu ook de inheemse stammen van Meso-Amerika, Afrika en Azië behoren.
Dit soort gedrag is geen typisch fenomeen van de moderne tijd, maar kwam ook voor in de oudheid.
Onderzoek naar het gebruik van psychoactieve stoffen in de oudheid is gebaseerd op vondsten zoals fytolieten, plantenfossielen en de aanwezigheid van alkaloïden in artefacten en menselijke resten. Er zijn sporen gevonden van het gebruik van hallucinogene planten, cannabis, datura en hallucinogene paddenstoelen.
De oudste bron die het gebruik van paddenstoelen van het geslacht Psilocybe documenteert, worden beschouwd als rotsschilderingen in de grotten van het Tassilin’Ajjer-massief in de Sahara-woestijn in het zuiden van Algerije. De grotschilderingen, daterend uit 7000-9000 voor Christus, tonen waarschijnlijk de soort Psilocybe mairei die groeit in Algerije en Marokko.
In Europa is het gebruik van deze paddenstoelsoort te zien op het fresco van Selva Pascuala in Spanje, daterend van 4000 tot 6000 voor Christus. Het schilderij toont een afbeelding van een stier, waaronder op korte afstand op een rij paddestoelen staan, waarschijnlijk van de soort Psilocybe hispanica. De buitengewone aandacht voor detail in de afbeelding van paddenstoelen suggereert dat ze voor de auteur van het schilderij belangrijk moeten zijn geweest als onderdeel van een ceremonie of als bron van visionaire ervaringen.
Bewijs voor het gebruik van hallucinogene planten in de oudheid suggereert dat sjamanistische praktijken waarbij deze stoffen in rituelen werden gebruikt veel wijder verbreid waren dan eerder werd gedacht. Aangezien er in de oudheid sporen zijn gevonden van het gebruik van paddenstoelen en andere hallucinogene planten in Afrika en Europa, lijkt het een misvatting te zijn dat sjamanistische praktijken waarbij dergelijke stoffen werden gebruikt alleen het domein waren van precolumbiaanse en inheemse Meso-Amerikaanse culturen.
Paddo’s als entheogenen
Vanwege de nauwe associatie van psilocybine paddenstoelen met het rijk van de geest en het heilige, benadrukken experts op het gebied van antropologie en etnobotanie dat de term ‘hallucinogeen’ de aard van deze stoffen niet volledig weergeeft. In de context van religieuze of sjamanistische praktijken is een meer geschikte term entheogenen, die verwijst naar stoffen die iemand in staat stellen om in contact te komen met zijn innerlijke heiligheid (van de Griekse woorden en – binnen en theos – god).
De term entheogeen verwijst dus naar psychoactieve stoffen die onder andere gebruikt worden om mystieke ervaringen op te wekken of als hulpmiddel voor persoonlijke spirituele ontwikkeling. Antropologisch onderzoek toont aan dat entheogenen bijna wereldwijd gebruikt werden en nog steeds gebruikt worden voor religieuze, magische, sjamanistische of spirituele doeleinden.
Traditioneel worden ze gebruikt ter ondersteuning van praktijken die gericht zijn op het bereiken van een staat van transcendentie, zoals genezing, waarzeggerij, meditatie, yoga, sensorische deprivatie, ascese, gebed, trance, rituelen, drummen en extatische dans.
Psychedelische ervaringen worden vaak vergeleken met ongewone bewustzijnstoestanden, zoals die optreden tijdens meditatie of mystieke ervaringen.
Dit onderwerp wordt in meer detail besproken in het artikel Psylocybine – de sleutel tot diepere meditatie?
Gevarieerde ervaringen
De effecten van paddo’s zijn moeilijk te beschrijven met alleen psychologische termen en kunnen leiden tot positieve ervaringen van mystieke aard.
Daarom wordt voorgesteld om deze middelen psychedelica (van het Griekse psyche – ziel en delein – tonen, onthullen, in vrije vertaling het openen van de ziel) en entheogenen (die innerlijke heiligheid oproepen) te noemen. Maar zelfs vanuit religieus en therapeutisch oogpunt kunnen ervaringen onder invloed van hallucinogenen verschillende boventonen hebben en kan de ervaring van heiligheid, goedheid en liefde voorafgegaan worden door moeilijke emoties zoals verdriet, angst en zelfs paranoia.
Het ontbreken van een ideale term om psychoactieve stoffen zoals psilocybine te beschrijven komt door de aard van deze stoffen, waarvan de effecten niet strikt gedefinieerd kunnen worden. De effecten van hallucinogene stoffen zijn niet uniform positief of negatief, maar afhankelijk van de context van het gebruik en de houding van de persoon die ervoor kiest om een veranderde bewustzijnstoestand binnen te gaan.
